Η βασίλισσα είναι η καρδιά της κυψέλης. Χωρίς αυτήν, η αποικία χάνει την ισορροπία της. Πολλοί νέοι μελισσοκόμοι αναρωτιούνται: «Τι συμβαίνει όταν η βασίλισσα πεθάνει;» Η απάντηση δεν είναι απλή, αλλά είναι σίγουρα συναρπαστική. Οι μέλισσες έχουν αναπτύξει ένα εντυπωσιακό “σύστημα διαχείρισης κρίσεων” που αποδεικνύει για ακόμη μια φορά πόσο οργανωμένη είναι η κοινωνία τους.

Ας δούμε λοιπόν τι πραγματικά συμβαίνει όταν η βασίλισσα πάψει να υπάρχει και τι μπορείτε να κάνετε εσείς ως μελισσοκόμος για να βοηθήσετε το μελίσσι σας να ανακάμψει.

Πώς αντιλαμβάνονται οι μέλισσες τον θάνατο της βασίλισσας;

Η βασίλισσα εκκρίνει φερομόνες (ουσίες χημικής επικοινωνίας) που “ενημερώνουν” τις εργάτριες για την παρουσία της. Όταν αυτές οι φερομόνες εξαφανιστούν, το σμήνος το καταλαβαίνει μέσα σε λίγες ώρες.

Οι εργάτριες, τότε, αντιδρούν άμεσα:

• Σταματούν να εργάζονται με τον συνηθισμένο ρυθμό
• Γίνονται ανήσυχες και αρχίζουν να “συσκέπτονται”
• Ψάχνουν αυγά για να δημιουργήσουν μια νέα βασίλισσα

Πώς δημιουργείται μια νέα βασίλισσα;

Αν υπάρχουν αυγά ή πολύ νεαρά λάρβα (<3 ημερών) στην κυψέλη, τότε υπάρχει ελπίδα. Οι εργάτριες επιλέγουν μερικά από αυτά και ξεκινούν να τα ταΐζουν αποκλειστικά με βασιλικό πολτό — την “υπερτροφή” που μετατρέπει ένα κοινό αυγό σε βασίλισσα.

Κατασκευάζουν ειδικά βασιλικά κελιά και μέσα σε 16 μέρες περίπου, θα εκκολαφθεί μια νέα βασίλισσα. Αν εκκολαφθούν περισσότερες από μία, τότε… γίνεται “μονομαχία”. Η πιο δυνατή θα επιβιώσει και θα πάρει τον θρόνο.

Και αν δεν υπάρχουν αυγά; Κίνδυνος ορφάνιας

Αν η βασίλισσα πεθάνει και δεν υπάρχουν καθόλου αυγά ή νεαρές λάρβες, τότε η κυψέλη είναι ορφανή χωρίς δυνατότητα φυσικής αναγέννησης. Σε αυτή την περίπτωση:

• Μερικές εργάτριες “τρελαίνονται” και αρχίζουν να γεννούν (ψευδοβασίλισσες)
• Το μελίσσι χάνει τη συνοχή του και καταρρέει
• Δεν μπορεί να παραχθεί γόνος γιατί οι εργάτριες δεν έχουν ζευγαρώσει — τα αυγά τους είναι αρσενικά και άχρηστα για συνέχιση της αποικίας

Πώς σώζεται η κατάσταση;

Εκεί έρχεται η παρέμβαση του μελισσοκόμου:

1. Εισαγωγή νέας βασίλισσας

Μπορείτε να προμηθευτείτε βασίλισσα από κάποιον επαγγελματία βασιλοτρόφο. Η εισαγωγή πρέπει να γίνει προσεκτικά, μέσω ειδικού κλουβιού και πάντα με σταδιακή προσαρμογή για να την αποδεχτούν οι εργάτριες.

2. Εισαγωγή πλαισίων με αυγά από άλλο μελίσσι

Αν έχετε άλλο μελίσσι, μπορείτε να βάλετε 1-2 πλαίσια με φρέσκα αυγά. Οι εργάτριες τότε θα δημιουργήσουν νέες βασιλικές κάψες.

Πώς μπορείτε να προλάβετε μια τέτοια κατάσταση;

Η πρόληψη είναι το κλειδί. Ο τακτικός έλεγχος του μελισσιού (1 φορά κάθε 10-12 μέρες την άνοιξη/καλοκαίρι) βοηθά να:

• Εντοπίσετε εγκαίρως αν η βασίλισσα έχει σταματήσει να γεννά
• Βρείτε σημάδια αντικατάστασης (βασιλικά κελιά)
• Διατηρείτε το μελίσσι δυνατό με τις κατάλληλες μελισσοτροφές

Tip: Στη Βόρεια Ελλάδα, οι καιρικές συνθήκες είναι πιο απαιτητικές. Η ενίσχυση με ειδικά παρασκευασμένες μελισσοτροφές, όπως αυτές του apifonda.com.gr, βοηθά τα μελίσσια να παραμείνουν παραγωγικά και υγιή, ακόμα και σε κρίσιμες περιόδους.

Τι σημαίνει ο θάνατος της βασίλισσας για την παραγωγή;

Χωρίς βασίλισσα, δεν υπάρχει γόνος. Χωρίς γόνο, δεν υπάρχουν νέες εργάτριες. Και χωρίς εργάτριες, σταματά κάθε δραστηριότητα: συλλογή νέκταρος, πρόπολης, γύρης.

Αν δεν εντοπιστεί και διορθωθεί η απώλεια εγκαίρως, το μελίσσι “σβήνει” σε 4-6 εβδομάδες.

Ο θάνατος της βασίλισσας μπορεί να είναι σοκ για την κυψέλη — και για τον μελισσοκόμο. Όμως, με γνώση, εμπειρία και τις κατάλληλες ενέργειες, το μελίσσι μπορεί να ανακάμψει πλήρως.

Στη μελισσοκομία, κάθε πρόκληση είναι και μια ευκαιρία να μάθεις περισσότερα. Γι’ αυτό ενημερώνεστε, ενισχύετε τα μελίσσια σας με ποιοτικές τροφές και διατηρείτε πάντα την ψυχραιμία σας. Και αν χρειαστείτε βοήθεια, το apifonda.com.gr είναι εδώ με προϊόντα και συμβουλές για κάθε φάση της μελισσοκομικής χρονιάς.